Cây gió bầu là loại cây gì? Cây gió bầu, hay còn gọi là cây dó bầu, là một loài cây đặc biệt được sử dụng để tạo ra trầm hương quý hiếm ngày nay. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về đặc điểm của cây dó bầu và cách tạo trầm hương từ nó.
Mục lục
Cây gió bầu là loại cây gì?
Cây gió bầu, hoặc cây dó bầu, thuộc vào chi thực vật Aquilaria trong họ Trầm. Cây này bao gồm 21 loài và thường mọc dễ dàng ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới và gió mùa. Cây gió bầu nổi tiếng vì là nguồn gốc của trầm hương – một loại gỗ quý hiếm có mùi thơm đặc trưng.
Cây gió bầu còn được biết đến với tên gọi “cây trầm hương” bởi khả năng đặc biệt của nó. Trong quá trình phát triển, khi gặp mưa bão hoặc bị tổn thương bởi các tác nhân tự nhiên, cây gió bầu sẽ tự bắt đầu sản xuất một chất nhựa đặc biệt để đối phó với tình trạng này. Chất nhựa này có mùi thơm độc đáo và chính là nguyên liệu để tạo thành trầm hương. Quá trình này có thể kéo dài hàng chục hoặc trăm năm để tạo ra trầm hương quý hiếm.
Đặc điểm của cây gió bầu và cách nhận biết
Cây gió bầu, hoặc cây dó bầu, có những đặc điểm dễ nhận biết. Theo các nghiên cứu, cây gió bầu thường có các đặc điểm sau:
Kích thước trung bình của cây gió bầu khi trưởng thành là khoảng 20 mét với đường kính thân cây từ 30-40 cm và tán cây rộng từ 8-10 mét.
Sau khoảng thời gian từ 7-10 năm, cây gió bầu bắt đầu xuất hiện nhiều lỗ trên thân cây, đó là các lỗ trầm tự nhiên mà cây tạo ra và giữ nguyên. Các lỗ này hình thành do sự tấn công của sâu đục thân cây, khiến cây tiết ra dầu để tự bảo vệ và từ đó tạo ra gỗ trầm, hay gỗ có chứa tinh dầu trầm hương.
Cách nhận biết cây gió bầu dựa trên các đặc điểm vật lý của nó:
- Thân cây gió bầu cao và mảnh màu xám với đốm trắng.
- Gỗ cây gió bầu rất mềm và có màu trắng.
- Cây thường ra hoa và kết trái trong mùa hè, từ tháng 3 đến tháng 6.
- Lá cây gió bầu hình bầu dục, hình trứng hoặc hình ngọn giáo, mặt trên của lá có màu xanh đậm và bóng, mặt dưới có màu nhạt hơn và có lông mềm.
- Các đặc điểm này giúp bạn dễ dàng nhận biết cây gió bầu trong tự nhiên.
Nơi sống lý tưởng của cây gió bầu
Cây gió bầu thường mọc chủ yếu tại khu vực rừng mưa ở nhiều quốc gia Châu Á như Việt Nam, Lào, Indonesia, Thái Lan, Campuchia, Malaysia, bắc Ấn Độ, Borneo, Trung Quốc và New Guinea.
Việt Nam được biết đến là một trong những quốc gia có trữ lượng và chất lượng trầm hương rất lớn. Cây gió bầu mọc phổ biến từ miền Bắc đến miền Nam nước ta. Trong số đó, tỉnh Khánh Hòa thường được xem như vùng đất của trầm hương.
Tại Việt Nam, cây gió bầu bao gồm 3 loài phổ biến là Aquilaria crassna (dó núi), Aquilaria banaensae (Dó Bà Nà), và Aquilaria baillonii (Dó Baillon). Chúng phân bố rộng rãi tại các khu vực như sau:
- Phía Bắc: Các tỉnh và vùng lãnh thổ như Hoàng Liên Sơn, Vĩnh Phú, Hòa Bình, Hà Tây, Quảng Ninh, Bắc Hà, Cao Bằng, Lạng Sơn, và Hà Bắc.
- Miền Trung: Các tỉnh như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, và Khánh Hòa.
- Tây Nguyên: Các tỉnh Gia Lai, Kontum, và Đắk Lắk.
- Miền Nam: Các tỉnh Bình Thuận, Lâm Đồng, Bình Phước, Đồng Nai, Tây Ninh, An Giang, Kiên Giang, và Đảo Phú Quốc.
Đặc biệt, cây gió bầu từng thường xuất hiện dọc theo dãy Trường Sơn trong quá khứ, nhưng do sự khai thác không kiểm soát, hiện nay chúng chỉ còn thấy ở những vùng xa xôi và đầu nguồn rừng già. Đối với câu hỏi về việc trồng cây gió bầu ở miền Bắc, câu trả lời là có thể.
Cây gió bầu có tác dụng gì trong đời sống?
Làm tinh dầu trầm hương
sau khi cây gió bầu đã tạo ra trầm hương, toàn bộ phần thân, rễ, và lá của cây dó bầu đều được sử dụng để tiến hành quá trình chưng cất tinh dầu trầm hương. Bên cạnh đó, đối với những cây gió bầu tạo ra trầm hương, giá trị của chúng có thể lên đến hàng tỷ đồng.
Làm sánh trầm
Làm sánh trầm là một trong những ứng dụng thường được tận dụng từ cây gió bầu, đặc biệt là lớp sánh trầm hương. Sánh trầm hương là một lớp mỏng trên thân cây dó bầu chứa chất trầm hương và thường được sử dụng để xông hoặc kết hợp làm thành các sản phẩm sánh ghép chứa trầm hương.
Lời kết
Thông qua bài viết này, Hải Trầm Hương mong muốn đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về cây gió bầu. Đồng thời, bài viết cũng nhấn mạnh rằng đây là một loài cây vô cùng quý giá mà thiên nhiên đã ban tặng cho chúng ta. Do đó, đối diện với tình trạng khai thác cây dó bầu và lạm dụng nó để sản xuất trầm hương, chúng ta cần đặt sự bảo vệ và bảo tồn loài cây này lên hàng đầu.